JAAR
KATEGORIE

Hans Huyssen

Proteus Variasies is ‘n musikale voorstelling van die uitgebreide Suid-Afrikaanse Proteaceae-plantfamilie. Dit is ‘n opdragwerk van Radio Deutsche Welle vir die Suid-Afrikaanse Nasionale Jeugorkes (2006) en is aan die Bettysbaai Hack Group opgedra.

Na studies in Stellenbosch, Salzburg en München het Huyssen ‘n professionele loopbaan as tjellis en komponis in Europa gevolg. Hy het gereeld opgetree met ‘n verskeidenheid instrumente-ensembles wat in musiek van vroeëre historiese eras gespesialiseer het, ‘n aktiwiteit wat hy nog steeds as artistieke leier van die Münchense ensemble cosí facciamo en die plaaslike Cape Consort volhou. 

Sedert 2000 is hy by etlike interkulturele samewerkingsprojekte betrokke. Sy integrering van inheemse musiekidiome binne sommige komposisies word met outentieke uitvoerings van Vroeë Europese musiek op vroeë instrumente aangevul. Tussen 2004 en 2013 was Huyssen met die Universiteit van die Vrystaat geaffilieer en sedert 2014 is hy aan die Musiekkollege in Kaapstad verbonde. Hy is tans met doktorale studies in komposisie aan die Universiteit van Stellenbosch besig. 

Sy oeuvre omvat tans meer as 50 werke, insluitende ‘n opera. Hy het in 1997 ‘n spesiale toekenning van SAMRO ontvang.

Sy musikale aktiwiteite omvat die uiteenlopende pole van vroeë en kontemporêre Europese en Afrika-musiek, dikwels in ‘n poging om essensiële kwaliteite vanuit al hierdie velde bymekaar te bring. Sy intensiewe fokus op kontekstualiteit suggereer dat hy musiek as ‘n diepliggend sosiale krag beskou wat ‘n spesifieke rol binne ons “nuwe” gediversifiseerde Suid-Afrikaanse samelewing mag speel. (Commendatio 2010)

Proteus Variasies is ‘n musikale voorstelling van die uitgebreide Suid-Afrikaanse Proteaceae-plantfamilie. Dit is ‘n opdragwerk van Radio Deutsche Welle vir die Suid-Afrikaanse Nasionale Jeugorkes (2006) en is aan die Bettysbaai Hack Group opgedra. 


Volgens die Griekse mitologie is Proteus ‘n halfgod met profetiese vermoëns. As gevolg van sy vermoeidheid met tallose sterflikes wat hom met versoeke rakende hulle eie toekoms lastig geval het, het hy besluit om verskillende vorme en voorkomste aan te neem, ten einde van die menigtes te kon ontsnap. In die omgangstaal het sy naam gevolglik sinoniem geword met terme wat veranderlikheid, vlugheid en wispelturigheid impliseer.

Proteus Variasies is dienooreenkomstig geïnspireer deur die buitengewone veelheid van gestaltes en vorme binne die protea-plantefamilie. Daar is agt variasies, elk genoem na een van die protea-genera inheems aan Suid-Afrika en die daarmee geassosieerde eienskappe. Daar is heelparty voorbeelde van sirkels en spirale, asook ‘n groot verskeidenheid van “kleure” en teksture. Op soortgelyke wyse varieer musikale vorme vanaf die kleinste tot die grootste. Subtitels soos Koraal, Cavatina en Chaconne verduidelik die verband met historiese musiek-genres en komposisietegnieke. ‘n Oorkoepelende eienskap is die nuwesoortige benadering tot die klassieke tema-en-variasies: in hierdie geval is daar geen spesifieke tema nie, maar eintlik slegs variasies. Aangesien almal bepaalde eienskappe deel, gee die verskeidenheid uiteindelik aanleiding tot ‘n gemeenskaplike idee of die een of ander vorm van bepaalde uitdrukking. Die doelwit is die beginsel van variëring en verandering. 

Deur middel van gereelde, maar subtiele verwysings na musikale elemente van inheemse Afrika-tradisies moet Proteus Variasies ook as uitdrukking van die plaaslike musikale verskeidenheid gesien word. Soos wat die komponis dit stel: “Dit is noemenswaardig dat ‘n protea Suid-Afrika se nasionale blom is. Wat kan meer gepas wees om ‘n sleutel te bied tot ‘n toepaslike waarneming en verstaan van die land se diverse kulturele uitdrukkings? In hierdie opsig is dit my hoop dat Proteus Variasies mag bydra tot die wye skopus van kulturele response wat nodig is om te begin om reg te laat geskied aan die uitermate ryk tapisserie van ons onmiddellike kulturele en natuurlike omgewings.“ (Grové 2014)